İdare Hukuku

T.C TRABZON İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO :2014/800

KARAR NO :2014/1255

Karar veren Trabzon İdare Mahkemesi Hakimliği'nce işin gereği düşünüldü:

Dava, davacı şirkete ait 21423010110075850290519 numaralı işyerinde alt işveren olarak faaliyet gösteren Ada grup Jeoteknik Jeol. İnş. Taş. Müh. Turz. San. Tic. Ltd. Şti'nden sosyal güvenlik denetmenlerince istenen belgelerin zamanında verilmemesinden dolayı 5510 sayılı Kanunun 102. maddesi uyarınca davacı şirket adına 12.258,00 TL idari para cezası kesilmesine ilişkin Gümüşhane Sosyal Güvenlik İL Müdürlüğü'nün 28.02.2014 tarih ve 1196441 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

5510 sayılı Sosyal Sigoratalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 'İşveren, İşveren Vekili, Geçici İş İlişkisi Kurullan İşveren ve Alt İşveren' başlıklı 12. maddesinin 2. fıkarsında '' İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse, işveren vekilidir. Bu Kanunda geçen işveren deyimi, işveren vekilinide kapsar. İşveren vekili ve 4857 sayılı İş Kanunuda tanımlanan geçici iş ilişkisi kurulan işveren, bu Kanunda belirtilen yükümlülüklerinden dolayı işveren ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.'' hükmü 'Prim Belgeleri ve İşyeri Kayıtları' başlıklı 86. maddesinin 2. fıkrasında ''İşveren, İşyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle, tasfiye ve iflas idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün içende ibraz etmek zorundadır.'' düzenlemesi yer almaktadır.

Aynı Kanunun ' Kurumca Verilecek İdari Para Cezaları' başlıklı 102. maddesinin (e) ''e) 86 ıncı maddesinin ikinci fıkrasındaki yükümlülüğü Kurumca yapılan ihtara rağmen 15 gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak yerine getirmeyenlere;1) Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin oniki katı tutarında, 2) Diğer defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında,3) Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı tutarında,.... idari para cezası uygulanır.'' ifadesi yer almaktadır.

Dava dosyasının incelenmesinden, davacı şifkete ait Gümüşhane İlinde kurulu bulunan 24323010110075850290519 numaralı işyerinde alt işveren olarak faaliyet gösteren Ada Grup Jeoteknik Jeol. İnş. Taş. Müh. Turz. San. Tic. Ltd. Şti çalışanlarından Z.K isimli şahsın 02.03.2013-31.05.2013 tarihleri arasındaki çalışmaları karşılığında işverenin bildirmiş olduğu prime esas kazançların eksik olduğu yönündeki şikayeti üzerine Gümüşhane Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından denetim başlatıldığı, 25.01.2013-31.05.2013 tarihleri arasında işyeri kayıt ve belgeleri 12.07.2013 tarih ve 11618313 sayılı yazı ile alt işverenden istendiğini, alt işverene ait vergi levhasında yer alan adrese tebligat çıkarıldığı, tebligattaki adreste işyeri bulunmadığı gerekçesiyle tebligatın iade edildiği, aynı istemi içeren 27.09.2013 tarih ve 15964200 sayılı alt işveren adına düzenlenen yazının asıl işveren konumundaki davacı şirekete ait adrese 23.10.2013 tarihinde tebliğ edildiği, tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük yasal süre içinde istenen bilgi ve belgelerin ibraz edilmemesi üzerine asıl işveren adına kesilen para cazsının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

Anayasa' nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa' ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlettir.

Anayasa'nın 2. maddesinde yer alan hukuk devletinin temel ilkelerinden birisi de 'belirlilik' tir. Bu ilkeye göre, yasal düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olması gerekir. Belirlilik ilkesi, bireylerin hukuksal güvenliğinin sağlanması bakımından da önem arz etmektedir.

Anayasa' nın ' Suç ve cezalara ilişkin esaslar' kenar başlıklı 38. madddesinin yedinci fıkrasında; ''Ceza sorumluluğu şahsidir.'' hükmü yer almaktadır. Ceza sorumluluğunun şahsiliği ceza hukukunun temel kurallarındandır. Cezaların şahsiliğinde amaç, bir kimsenin işlemedği bir fiilden dolayı cezalandırılmamasıdır. Başka bir anlatımla bir kimsenin başkasının fiilinden sorumlu tutulmamasıdır. Anayasa'nın 38. maddesinde idare ve adli cezalar arasında bir ayrım yapılmadığından idari para cezaları da bu maddede öngörülen ilkelere tabidir.

Yukarıda yer alan Kanun hükmünde, 5510 sayılı Kanundan doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesi bakımından alt işverenle asıl işverenin birlikte sorumlu tutulduğu, buna karşın alt işverenin suç teşkil eden eyleminden asıl işverenin de sorumlu olacağı yönünde açık bir düzenlemeye yer verilmediği açıktır.

Bakılan davada, alt işverenden istenen defter ve belgelerin süresinde ibraz edilmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanunun 12. maddesi uyarınca asıl işveren olarak davacı adına idari para cezası tayini yoluna gidildiği görülmektedir.

Bu durumda, alt işverenin yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle asıl işiveren adına da para cezası kesilebileceği yönünde açık bir yasal düzenleme bulunmadığı dikkate alındığında, cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca alt işverenden istenen defter ve belgelerin ibraz edilmediğinden bahisle asıl işveren olarak davacı adına kesilen para cezasında hukuka uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, 67,35 TL posta gideri ile karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 750,00 TL vekalet ücretinin davalı idarece davacıya ödenmesine, davalı idarenin harçtan muaf olması nedeniyle aşağıda dökümü yapılan 54,20 TL (başvuru+karar+vekalet harcı) harcın ve artan posta avansının kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Trabzon Bölge İdare Mahkemesi'ne itiraz yolu açık olmak üzre, 25/09/2014 tarihinde karar verildi.

T.C TRABZON BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO       :2015/80

KARAR NO    :2015/231

Karar veren Trabzon Bölge İdare Mahkemesi'nce işin gereği düşünüldü:

İtiraz; davacı şirkete ait 24323010110075850290519 numaralı işyerinde alt işveren olarak faaliyet gösteren Ada Grup Jeoteknik Jeol. İnş. Taş. Müh. Turz. San. Tic. Ltd. Şti'nden sosyal güvenlik denetlemerinde istenen belgelerin zamanında verilmemesinden dolayı 5510 sayılı Kanunun 102. maddesi uyarınca davacı şirket adına 12.258,00-TL idari para cezası kesilmesine ilişkin Gümüşhane Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'nün 28.02.2014 tarih ve 1196441 sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; dava konusu işlemin iptaline ilişkin Trabzon İdare Mahkemesi tek hakimliğince verilen 25/09/2014 gün ve E:2014/800, K:2014/1255 sayılı kararın bozulması istemine ilişkindir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu' nun "İşveren, İşveren Vekili, Geçici İş İlişkisi Kurulan İşveren ve Alt İşveren" balıklı (12.) maddesinde "4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işverendir. İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse, işveren vekilidir. Bu kanunda geçen işveren deyimi, işveren vekilini de kapsar. İşveren vekili ve 4857 sayılı İş Kanununda tanımlanan geçici iş ilişkisi kurulan işveren, bu kanunda berlirtilen yükümlülüklerinden dolayı işveren ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye alt işveren denir. Sigortalılar, üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlara sözleşme yapmış olsalar dahi, asıl işveren, bu kanunun işveren yüklediği, yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur." hükmü, "Prim Belgeleri ve İşyeri Kayıtları" başlıklı (86.) maddesinin (2.) fıkrasında "İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri oyuz yıl süreyle, tasfiye ve iflas idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak ve kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca  istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır." hükmü yer almaktadır.

Dosyanın incelenmesinden, davacı şirkete ait Gümüşhane ilinde kurulu bulunan 24323010110075850290519 numaralı işyerinde alt işveren olarak faaliyet gösteren Ada Grup Jeoteknik Jeol. İnş. Taş. Müh. Turz. San. Tic. Ltd. Şti çalışanlarından (Z.K) isimli şahsın 02.03.2013-31.05.2013 tarihleri arasındaki çalışmaları karşılığında işverenin bildirmiş olduğu prime esas kazaçların eksik olduğu yönündeki şikayeti üzerine Gümüşhane Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü yarafından yapılan denetim esnasında, denetim görevlisince tanzim edilen 12.07.2013 tarih ve 11618313 sayılı yazı ile 25.01.2013-31.05.2013 tarihleri arasındaki işyeri kayıt ve belgelerinin alt işverenden istenildiği, tebliğin yinelendiği, anılan firma tarafından ibraz yükümlülüğünün yerine getirilmemesi üzerine durumun 23.10.2013 tarihinde asıl işveren pozisyonundaki  davacıya bildirildiği ve dava konusu para cezasının verildiği anlaşılmaktadır.

Dava konusu para cezasının ortaya çıkarılmasına sebep teşkil eden denetim sonucunda düzenlenen durum tespit raporunda, Ada Grup Jeoteknik Jeol. İnş. Taş. Müh. Turz. San. Tic. Ltd. Şti. çalışanlarından (Z.K) isimli kişiye ilişkin prime esas kazançların eksik olduğu yönündeki şikayeti doğrulayacak nitelikte herhangi bir bulguya rastlanılmadığı için bu iddia dolayısıyla adı geçen firma hakkında işlem yapılmasına gerek olmadığı yolunda kanaate yer verilmiş olsa dahi, yine aynı rapor içreriğine, söz konusu inceleme sürecinde kendisinden defter ve belgeleri ibraz etmesi istenilen şirketin bu doğrultudaki bildirime uygun davranmadığından bahisle idari para cezası ile tecziye edilmesinin istenildiği görülmektedir.

Uyuşmazlığın, sosyal güvenlik denetmenlerince gerçekleştirilen bir inceleme sürecinde alt işveren olarak faaliyet gösteren şirketten istenilen belgelerin zamanında verilmemesinden dolayı 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesi uyarınca asıl işveren davacı şirket adına idari para cezası verilmesine ilişkin işlemden kaynaklandığı anlaşılmakla, öncelikle alt işverenin eylemlerinden dolayı asıl işveren hakkında cezai müeyyide uygulanıp uygulanamayacağının ortaya konulması gerekmektedir.

İtiraza konu mahkeme kararı ile davacı hakkındaki para cezasının ipteline ikişkin hüküm kurulurken, cezaların şahsiliği ilkesinden bahsedilerek, 5510 sayılı Kanun'un (12.) maddesinde alt işverenin yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle asıl işveren adına da para cezası kesilebileceği yönünde açık bir yasal düzenleme bulunmadığı gerekçesine dayanıldığı görülmektedir.

Trabzon İdare Mahkemesi tek hakimliğince verilen 25/09/204 gün ve E:2014/800, K:2014/1255 sayılı itiraza konu kararda da belirtildiği üzere, Anayasa'nın "Suç ve cezalara ilişkin esaslar" kenar başlıklı (38.) maddesinde açıkça "Ceza sorumluluğunun şahsiliği ceza hukukunun temel kurallarındandır.Cezaların şahsiliğinden amaç, bir kimsenin başkasının fiilinden sorumlu tutulmamasıdır. Anayasa'nın (38.) maddesinde idari ve adli cezalar arasında bir ayrım yapılmadığından idari para cezaları da bu maddede öngörülen ilkelere tabidir.

Bununla birlikte, evrensel hukukun da bir parçası haline gelmiş olan bu ilkeye göre, cezaların şahsiliği prensibinin ihlal edilmemesi için, fail olmayan kişinin cezalandırılmaması gerekmektedir. Daha yalın bir anlatım tercih edilecek olursa, cezaların şahsiliği uyarınca, herkesin kendi eylemlerinin karşılığı olan ceza ile cezalandırılması, bir kişinin eylem ve uygulamaları dolayısıyla başkasının tecziye edilmemesi, idari ya da adli müeyyideye maruz kalmaması gerekmektedir.

Pozitif hukuka göre suç, kanunun cezalandırdığı fiil; ceza ise bu suç için öngörülen yaptırım olarak tanımlanabilir. Ceza hukukunun evrensel normlarına ögre, ancak hukuka aykırı olan, haksızlık teşkil eden eylemler suç olarak tanımlanabilir. Ayrıca bünyesinde yerine göre haksızlık, zarar, kusur, ihmal, icra, kast gibi unsurlar barındıran suç fiilinin sosyal bir olgu olma özelliğinden dolayıdır ki; hangi fiillerin suç sayılacağı ya da bu eylemlerin karşılığında hangi cezaların verileceği hususu tamamen kanunkoyucunun suç siyaseti/politikası içerisinde değerlendirilmelidir. Yani, bir fiili suç saymak görevi kanun koyucuya aittir; hakimin rolü ve görevi ise bu kanunu uygulamaktan ibarettir.

Buraya kadar yapılan anlatımlar ışığında dava konusu para cezasına dayanak teşkil eden yasal düzenlemeye bakılacak olursa; 5510 sayılı Kanun'un (12.) maddesinde, kenar başlığı ile uyumlu olacak şekilde işveren, işveren vekili ve alt işveren olarak üç farklı pozisyonu ifade eden kavramın tanımına yer verilmiştir. Madde metninin ikinci fıkrasında, işveren vekili ile asıl işveren arasındaki sorumluluk hükme bağlanmış ve bu çeşit mesuliyetin " bu kanunda belirtilen yükümlülüklerinden dolayı işveren ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumluluk" olduğu belirtilmiştir.

Öte yandan, aynı maddenin devamında yer alan altıncı fıkrasında, alt işveren ile asıl işveren arasındaki sorumluluğun da yasal zemine kavuşturulduğu ve "sigortalılar, üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlara sözleşme yapmış olsalar dahi" bu kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı "asıl işverenin alt işveren ile birlikte sorumlu olduğu" açıkça düzenlenmiştir.

5510 sayılı Kanun'un (86.) maddesine göre denetim elemanı tarafından defter ve belgelerin istenmesine rağmen bunun gereğinin yapılmaması şeklinde beliren eylemin kanun koyucu tarafından "suç" olarak kabul edildiğinde şüphe bulunmamaktadır. Bunun yanında, yukarıda da ifade edildiği üzere, 5510 sayılı Kanun'un işverene yüklediği diğer ödevler gibi, ibraz yükümlülüğüne uygun davranılmaması yolundaki fiilin alt işveren tarafından işlenmesi halinde dahi, yasa maddesinin açık düzenlemesine göre asıl işverenin, görünüşteki ve ilk plandaki fail olan alt işveren ile birlikte sorumlu olacağı yolundaki düzenleme uyarınca davacının bu olay nedeniyle sorumluluğunun bulunduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Bu durumda, 5510 sayılı Kanun' un (12.) maddesinin somut olay bakımından tatbik edilmesi gereken (6.) fıkrasının açık hükmü karşısında, alt işveren aracılığıyla iş sözleşmesi imzalamış olsa dahi, sigortalı çalıştırılan personel ile ilgili ve ancak bir işveren sıfatı bulunan kişiden istenebilecek nitelikteki belgelerin ibrazından kaçınılmış olması dolayısıyla, yine 5510 sayılı Kanun gereğince işverene yüklenmiş olan ibraz mükellefiyeti sebebiyle davacı adına idari para cezası uygulanmasında hukuka ve mevzuata aykırıl bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, davalı idare itirazının KABULÜNE, Trabzon İdare Mahkemesi tek hakimliğince verilen 25/06/2014 gün ve E:2014/800, K:2014/1255 sayılı kararın BOZULMASINA, davanın REDDİNE, aşağıda dökümü yapılan 121,55-TL dava yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, posta ücretinden oluşan 36,00-TL itiraz yargılama gideri ile mahkememizce karar verildiği tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 750,00-TL vekalet ücretinin davacı tarafından davalı idareye ödenmesine, artan posta avanslarının kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine, işbu kararın tebliğini izleyen tarihten itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 19/02/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

T.C TRABZON BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO :2015/970

KARAR NO :2015/1251

KARAR DÜZELTME:

Karar veren Trabzon Bölge İdare Mahkemesi'nce işin gereği görüşüldü:

İşbu dosya ile Mahkememizin E:2015/501 esas sayısında kayıtlı itiraz dosyasının birlikte incelenmesinden, asıl işveren davacı İdol Elektrik Üretim A.Ş.' ne, 5510 sayılı Yasanın 12. maddesindeki"... asıl işveren bu Kanunun işveren yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur..." hükmü uyarınca idari para cezaso uygulanmasına esas olan "defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi" fiilinin alt işveren sıfatıyla sorumlusu olan Ada Grup Jeoteknik Jeo. Akr. Taş. Müh. Turz. Tic. Ltd. Şti.'ne aynı fiil nedeniyle uygulunan 12.258,00TL idari para cezasının iptali talebiyle mezkür şirket tarafından Trabzon İdare Mahkemesi'nin E:2014/815 sayısına kayden açılan davada, Mahkemenin 20.11.2014 tarihli kararıyla, davacı şirkete yazılan defter ve belge isteme yazsının usule uygun tebliğ edilmemesi dolayısıyla, defter ve belgeleri incelemeye ibraz etmeme fiilinin sübut bulmadığı gerekçesine dayalı olarak idari para cezasının iptali yönünde hüküm kurlduğu, iptal hükmüne karşı davalı Sosya Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından itiraz isteminde bulunulduğu, Trabzon Bölge İdare Mahkemesi'nin 14.5.2015 günlü, E:2015/501, K:2015/591 sayılı kararı ile itiraz isteminin reddiyle mahkeme kararının aynı gerekçeyle onanmasına karar verildiği, onama kararının ise karar düzeltme istemine konu edilmeksizin kesinleştiği anlaşılmıştır.

Mevcut hukuki durum karşısında, defter ve belgeleri mahkemeye ibraz konusunda asıl sorumlu olan Ada Grup Ltd. Şti.'ne bu hususta usulüne uygun bir tebligat yapılmadığı açık olmakla, müteselsilen sorumlu konumda bulunan davacı İdol Elektrik Üretim A.Ş.'ne idari para cezası uygulanmasında hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.

açıklanan nedenlerle, davacının karar düzeltme isteminin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 54. maddesi gereğince KABULÜNE,  Mahkememizin 19/02/2015 gün ve E:2015/80, K:2015/231 sayılı kararının KALDIRILMASINA, Trabzon İdare MAhkemesi Hakimli'nce verilen 25/09/2014 gün ve E:2014/800, K:2014/1255 sayılı kararın ONANMASINA, aşağıda dökümü yapılan yargılama giderlerinden davalı idarece itiraz aşamasında yapılan 36,00-TL yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına, davacı tarafından karar düzeltme aşamasında yapılan 29,00-TL yargılama giderinin davalı idarece davacıya ödenmesine, davalı idare harçtan muaf olduğundan 57,60-TL karar düzeltme harcının istem halinde davacıya iadesine, posta gideri avansından artan miktarın karar düzeltme isteyene iadesine, 15/10/2015 günüde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.